Graham Greene, Als een slagveld

Centraal staat Jim Drover, een Londense buschauffeur met communistische sympathieën die tijdens een opstootje een agent heeft gedood. Zijn leven hangt af van wat de Minister van Binnenlandse Zaken zal beslissen over een gratieverzoek. Drover staat centraal, het gaat over zijn leven, maar zelf komt hij nauwelijks in beeld. Het zijn de anderen die beslissen en die meer, maar vaak minder geïnteresseerd zijn.
De minister zit ermee. Hij moet een beslissing nemen en gaat niet af op de rapporten van de rechtbank of wat hij zelf vindt; hij wil weten wat de politieke gevolgen zijn. Via zijn secretaris geeft hij opdracht aan de Assistent Commissaris om uit te zoeken wat het volk, de vakbonden, zelfs de communisten vinden. Deze, een oud India-man die nog erg moet wennen aan de Londense Yard, doet dit zeer tegen zijn zin.
Tegen de achtergrond van Engeland in de crisistijd van de dertiger jaren, laat Greene zien hoe de betrokkenen reageren. In de eerste plaats Drovers jonge vrouw, Milly. De armoede van een leven met drie pond-sterling in de week maakt haar niet veel uit, ze houdt van haar man. Gecompliceerder ligt het met de broer van Jim, Conrad. Hij houdt van zijn broer, maar heeft ook een zwak voor Milly. Economisch doet hij het met een baan als boekhouder en zes pond per week beter. Hij heeft echter een ingebakken angst dat iedereen in het bedrijf zijn positie wil overnemen en dat hij op een kwade dag ontslagen zal worden. Daarnaast heeft hij de nodige frustraties.
Je zou misschien denken dat de communisten voor Drover zouden opkomen, maar niets is minder waar. Eén leider vindt het gewoon geen prioriteit en een ander, in wezen een aristocraat die het communisme op papier een goede zaak vindt, heeft bedacht dat Drovers dood een martelaar van hem maakt. Gratie zou juist minder gunstig zijn.
De journalist Condor waait alle kanten op, maar moet in feite luisteren naar wat zijn baas vindt, en die kijkt vooral naar de oplagecijfers en wat volgens hem het publiek wil. Condor is een vrijgezel die af en toe wat informantenwerk doet voor de Yard en die naar de buitenwereld een gezin bij elkaar liegt, inclusief een kind met kinkhoest.
Er is veel eenzaamheid. Milly is nu drie maanden alleen, Conrad had nooit iemand, Condor is alleen, de Assistent Commissaris woont met een oude huishoudster, Mister Surrogate, de saloncommunist, is weduwnaar en woont in een groot huis met een butler. Ook Jules, een jonge Fransman die bij toeval in Engeland is geboren, is alleen. Hij valt voor de zus van Milly, Kay, en Kay, achttien jaar en street wise, zoekt haar vertier bij wie het maar te vinden is.
Bij Greene komen alle personages tot leven en ondertussen ontwikkelt zich een verhaal dat telkens weer anders verloopt dan je zou denken. Dat zorgt ervoor dat je zo geboeid blijft dat je het boek bijna niet kan wegleggen. Veel is bijzonder, maar de scène waarin Milly naar de weduwe van de gedode agent gaat om haar te vragen een petitie te tekenen om haar man voor de doodstraf te sparen, vond ik een van de hoogtepunten. Om te beginnen het feit dat je die scène überhaupt verzint.
Of je puur leest vanwege het plezier van het lezen, of dat je zelf schrijft en benieuwd bent naar hoe grote schrijvers een roman schrijven, bij Graham Greene (1904-1991) ben je aan het goede adres. Lees gewoon alles wat je van hem te pakken kan krijgen. Sommige titels zijn nog nieuw te koop, veel ook antiquarisch tegen redelijke prijzen.

Advertentie