Thomas Verbogt, Verdwenen tijd

Het onderwerp, de omslag en de korte tekst op de achterkant waren een goede aanleiding om de roman te kopen.
“Welke gebeurtenissen uit je jeugd herinner je je later nog? Wat weet je van jezelf? En vooral wat niet, terwijl je het wel zou móéten weten? Een roman over schuld en het grillige regime van het geheugen.”
Het onderwerp past uitstekend in de belangstelling van de laatste jaren voor boeken die over de werking van het brein gaan. In hoeverre ben je je brein?
In verhouding tot de boeken die ik kort geleden las, is dit een traag geschreven roman. Wat enigszins verwonderlijk is, want traagheid wordt eerder in verband gebracht met oudere boeken, terwijl Verdwenen tijd van 2009 is en de titels van Svevo, Roth en Greene (zie mijn recente blogs) uit de twintiger en dertiger jaren van de vorige eeuw stammen.
Eerlijk gezegd maakte de traagheid en de preciesheid van de over het algemeen zeer korte zinnen een lichte irritatie in mij los. Merkwaardig, want op die zinnen is niets aan te merken, ze zijn mooi, gevoelig en ze brengen denk ik precies dat over wat de schrijver wil zeggen. Wat valt er dan te zeuren? Er valt me een associatie in: ooit was ik een tijdje in Kopenhagen, alles wat ik daar tegenkwam in hotels en restaurants was keurig, gepolijst en doordacht vormgegeven. Op een gegeven moment gebruikte ik de design urinoirs van een café, en plotseling begon ik te wensen dat er iets zou zijn dat gewoon was; iets dat zijn vorm uitsluitend ontleende aan zijn gebruiksdoel. Als ik hardop verder denk, is het misschien zo dat de taal een bescheiden positie moet innemen. Een middel om dat wat gezegd moet worden in een compacte en adequate manier over te brengen. Niet om zelfstandig mooi te zijn.
In het begin maakt de roman een bijna autobiografische indruk. Dat is uitstekend. Van een verhaal in de ik-vorm mag je verwachten dat je zodanig wordt meegenomen, dat je het verschil tussen de ik en de schrijver uit het oog verliest. De hoofdpersoon, Robert van Noorden, is een bekende persoonlijkheid in de wereld van glitter en televisie. Hij wordt voor allerlei programma’s gevraagd en voldoet aan de verwachtingen: over de meest uiteenlopende onderwerpen weet hij wel iets te zeggen en te menen. De eerste die hem relevante vragen stelt is een meisje van veertien, dochter van een volkszanger en in de periode dat hij op het huis van een goede bekende past, tijdelijk zijn overbuur. Of hij, veertiger, in de omgang met dit meisje te ver is gegaan, verschillen de meningen. Ja, zegt de vader; nee, zegt Robert, er is niets onoorbaars gebeurd. Vera verdwijnt uit zijn leven, niet uit zijn gedachten. In enkele korte ontmoetingen wordt de afstand bevestigd, maar uit een ooghoek blijft hij haar zien. Het uiteindelijke lot van Vera brengt een herinnering die hij heel effectief had verdrongen, weer terug in zijn geheugen. Die herinnering heeft alles te maken met een enigszins mysterieuze vrouw, Louise, die hem nog zegt te kennen uit zijn jeugd in Nijmegen. Het is een herinnering die hij ook in gesprekken met de psychologe Daniëlla niet boven water kreeg, maar die veel van wat er gebeurt in een kader zet.
Ik ga niet uit de doeken doen hoe de plot in elkaar zit. Aan het eind vallen alle stukken op zijn plaats en blijken min of meer toevallige zaken allemaal bij te dragen tot de loop van het verhaal. Wat de hoofdpersoon gaat doen met de herinnering die zo lang gewist leek, wordt terecht niet verteld.

Thomas Verbogt, Verdwenen tijd
Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2009