John Irving, De redding van Piggy Sneed (Verhalen)

Over een goed verhaal kun je bijna evenveel vertellen als over een roman. Dat dit niet helemaal waar is, weet ik wel, maar over de personages, thema’s en achtergronden valt per verhaal veel meer te zeggen dan de tien procent die een verhaal uitmaakt van een roman. Ik telde snel: de bundel is 258 pagina’s groot en bevat tien verhalen.
Wat opvalt is de verscheidenheid in de bundel. Het titelverhaal begint met de mededeling dat het om een persoonlijke herinnering gaat. ‘Maar wilt u wel bedenken dat alle herinneringen (bij elke schrijver met een rijke verbeelding) onbetrouwbaar zijn.’
Daarna volgt een verhaal over hoe hij en de andere kinderen van zijn straat, de geestelijk gehandicapte vuilnisman in de maling namen. De man haalde bio-afval op voor zijn varkens, hij was nauwelijks in staat om te praten en maakte meest knorrende geluiden. De kinderen noemden hem Piggy Sneed. Later, de ik-figuur uit het verhaal is inmiddels opgegroeid in diezelfde buurt en is lid van de vrijwillige brandweer, verzint deze verschillende scenario’s die Piggy zouden kunnen redden uit een grote brand die zijn huis en varkensstal verwoest. Fantasieën van de schrijver in spe. Het is zijn grootmoeder, wijs en met de goede omgangsvormen die alleen van binnenuit komen, die hem uiteindelijk een spiegel voorhoudt.

In het tweede verhaal een andere sfeer, een totaal andere vertelling. Ik ga niet de korte inhoud geven van tien verhalen, zelfs niet van drie of vier. De korte inhoud doet nooit recht aan een verhaal; het gaat immers ook om de toon, de woorden en de indrukken die je als lezer opdoet. Om te laten zien hoe anders dit verhaal is: na het ik-verhaal waarin de verteller zijn schrijverstalent ontdekt, nu een verhaal over de uroloog George en zijn vrouw, de architecte Kit. Het verhaal is langer, een goede veertig pagina’s en er gebeurt dan ook meer. Het echtpaar heeft een huis gekocht van de oude, van oorsprong Oostenrijkse Kessler. Deze waarschuwt dat George met zijn buurman nog wel de nodige last zal krijgen. De buurman wil dolgraag de grote notenboom uit de tuin weg hebben. Kessler bezweert George en Kit niet toe te geven om de notenboom neder te halen. (Sporen Duits-Oostenrijks is Kessler nooit kwijtgeraakt.) Dit is één verhaallijn. In een andere zien we hoe Kit, ruimte in huis schept door de ene na de andere muur weg te breken. En we zien de uroloog aan het werk. Hij krijgt een student die aan een druiper lijdt. Als hij de jongen zegt de namen van zijn seksuele contacten te noemen, haalt de onwillige student een rotstreek uit naar een meisje dat hij niet heeft kunnen krijgen. Een timide meisje, dat echter op een hilarische en doeltreffende manier wraak neemt. Met de buurman en de notenboom is George bepaald nog niet klaar en leven in de door Kit geschapen ruimte vereist de nodige aanpassingen door George. Al met al heel wat ontwikkelingen die zo beschreven zijn dat je als lezer regelmatig zachtjes zit te lachen. De verschillende personages komen allemaal tot leven, de een zal je meer mogen dan de ander, maar allemaal zijn ze met mededogen neergezet.
In het volgende verhaal toont Irving zich van weer een andere kant. De hoofdpersoon heet hier De bestuurder. Hij blijkt een nauwgezette man uit Vermont die als hij reisde notities bijhield: het benzineverbruik, tolheffingen en de reistijd. Hij houdt de olie op peil en de voorruit schoon en heeft een eigen bandenspanningsmeter op zak. Rond middernacht is hij vanuit Vermont vertrokken in de Volvo.
‘De Volvo waardeerde de zorg van de bestuurder; de U.S.9 dwars door Vermont, van Brattleboro naar Bennington, was een zorgeloze rit. Toen de grens met de staat New York zich aankondigde, zei de bestuurder: “Het gaat goed.” De Volvo geloofde hem.’
De vorm is hier vanaf de eerste pagina anders. Geen met name genoemd personage, een Volvo met een ziel, en een tocht die volgens de titel naar Iowa moet voeren. Gaandeweg wordt duidelijker waarom de man onderweg is en al lezende begin je te vermoeden dat deze tocht niet zal brengen wat de bestuurder ervan gehoopt had. Hoewel we maar weinig te weten komen van het naamloze personage, leef je toch mee met de tragische held van dit verhaal. Wat ik het leuke vind van deze verhalen, en van korte verhalen in het algemeen, is -ik verplaats me in de positie van de schrijver- dat je niet een paar jaar bezig bent met een roman, om dan jezelf opnieuw te moeten uitvinden voor de volgende roman. Na een verhaal van tien tot vijftig pagina’s kan je iets totaal anders gaan schrijven. Het houdt je eigen geest en die van de lezer heerlijk levendig. Natuurlijk kan je al je verhalen in een zelfde stijl schrijven, sommige schrijvers doen dat ook, maar John Irving is een van die rasvertellers die moeiteloos van toon en aanpak wisselen. Hij vindt daarbij precies de stijl die naadloos aansluit bij het verhaal. Eerst was er het verhaal en die geschiedenis vroeg om een bepaalde verteltrant. Zo voelt het aan.

Advertentie