Ik begon de roman met goede zin. Natuurlijk, want ik ben een optimistisch mens en ik heb een ruime keus aan boeken die ik kan gaan lezen, dus waarom zou ik aan een roman beginnen waar ik weinig van verwacht? Ik werd niet teleurgesteld, maar naarmate ik verder kwam op weg naar de finish op bladzijde 404, werd het lezen een klus.
Hoofdpersoon is Lilly Berkenbosch, begin dertig en naar haar idee onder haar niveau bezig als striptekenares voor een populair blad. Wat schrijven aangaat komt ze niet verder dan teksten in de bekende ballonnen. Kort geleden is haar moeder gestorven, ze zit nog diep in het rouwproces. Ze woont samen met Tom, een gevraagd fotograaf, het onstuimige van het begin is eraf. Hij is nuchter en streeft het succes na. Lilly’s zoeken om betekenis aan het leven te geven, laat hij van zich afglijden. Voor haar is dat juist waar het om gaat. Dat wordt sterker en bijna obsessief wanneer ze van de Deense buurman twee boeken leent: een van Kierkegaard en een over een Noorse filosoof Thorwald Hammerson. Kierkegaard legt ze spoedig weg, maar zoals sommige ‘in de Here’ raken, zo raakt Lilly ‘in Hammerson’. De zestien hoofdstukken beginnen elk met een lang citaat van Hammerson die waarheden verkondigt waarnaar Lilly wil leven.
Gebeurtenissen spelen een ondergeschikte rol. Er zijn ontmoetingen en gesprekken met familie en vrienden van nu en vroeger, maar het meeste gebeurt in de gedachten. Dat doet soms denken aan een stream of consciousness. Het deed me ook denken aan Ian McEwans roman Zaterdag, waarin we vooral de gedachten van de hoofdpersoon volgen. Bij Van Brederode ligt de filosofische laag er echter veel dikker op, in een mate die ik af en toe irritant vond worden.
Lilly is opgegroeid met een katholieke vader, hij was ooit kapelaan, en een moeder die je eerder New Age zou noemen. Lilly neigt naar het katholieke, maar is vooral een zoekende. Tom vindt dat mensen met een hobby, mensen zijn die hun leven willen laten samenvallen met een geniale theorie, waaruit ze ook hun inspiratie willen ontlenen.
Terwijl zij nog rouwt, heeft haar vader een nieuwe liefde gevonden. Hij heeft, min of meer tot Lilly’s afgrijzen, kort na het overlijden van haar moeder een relatie aangeknoopt met Thea Duister. Hij, de vader, is ervan overtuigd dat Lilly’s moeder mevrouw Duister op zijn pad heeft gezet. ‘Haar moeder was nog maar net in de hemel gearriveerd of ze had van de een of andere hogere entiteit al een afstandbediening in de handen gedrukt gekregen waarmee ze de geluksroute voor haar echtgenoot kon uitstippelen.’ (…) ‘Opeens vond Lilly zichzelf een echte jezuïet. Met soms net zulke kromme redeneringen als mijn vader, dacht ze. Als ik werkelijk zoveel houd van mensen die van de ene op de andere dag kiezen voor een ander, waarachtiger leven, vroeg ze zich af, waarom gun ik papa dan niet zijn uitbundige, verwarrende verliefdheid? En waarom maak ik me soms zo kwaad op Tom, die nog steeds zijn artistieke principes niet verraden heeft, maar wel op stap gaat met mensen voor wie hij eerder nooit een greintje respect heeft gehad – terwijl ik weet dat hij ze niet zal vleien en niet langer met ze aan tafel blijft zitten dan nodig is? Hij moet ze bekeren, vind ik, vinden mijn genen, hij moet een boodschap uitdragen. Maar waartoe moet hij ze bekeren? Welke boodschap moet hij ze in de maag splitsen?’
De citaten geven een indruk van de stijl. Het zou verleidelijk zijn om ook Lilly’s gedachten te citeren over mensen die op de vraag ‘Hoe gaat het?’ antwoorden: ‘O, zijn gangetje.’ Ik doe het niet, het is te lang, en je kunt ook zelf bedenken wat dat is: een leven dat zijn gangetje gaat. En of je zo’n leven wilt.
Er is in Van Brederodes roman heel veel wat de moeite waard is, maar als het vlees was, zou ik de slager vragen er een flink randje vet af te snijden.
keesschrevel 