Een intrigerende titel, maar de lading dekt hij maar ten dele. Goed, de hoofdpersoon, Edward, begint een relatie met een aanzienlijk jongere vrouw, na zes jaar en de nodige moeite krijgen zij zelfs een kind, maar in hoofdzaak gaat het verhaal over Edward zelf. Meer diepte zou de geschiedenis krijgen als de tekst op het achterplat werd bewaarheid: “In dit liefdesverhaal stelt Tommy Wieringa de vraag wat pijn is en of je kunt doordringen tot de pijn van een ander als je deze niet eerst zelf hebt gevoeld.” Zeker, de woorden komen voor in de tekst, maar het blijft zijdelings. Ook bij “liefdesverhaal” zet ik een vraagteken.
De hoofdpersoon, viroloog en bekend zoals de bekende virologen die bij griep- of andere epidemiedreigingen op de beeldbuis verschijnen, heeft zich een naam opgebouwd in de wetenschap. Als hij even in de veertig is, kijkt hij rond zich heen en constateert dat hij een sociaal, laat staan familieleven, is vergeten. Het feit dat hij een prachtige jonge meid ziet fietsen – achter in de twintig, opvallend kontje – zet een mechaniekje in beweging. Zoals gezegd, dat aspect van het leven was hij vergeten; tijd voor een inhaalslag. Dat de twee zich in een totaal andere levensfase bevinden komt bij Edward niet op. De vader van het meisje wijst hem daar wel op, en in flink gechargeerde termen. De vraag of zij zich het leeftijdsverschil realiseert, en de consequenties, wordt door Edward niet gesteld.
Vragen stellen doet zij trouwens meer dan hij. Hoe het zit met de dieren die voor onderzoek worden gebruikt, wie de conferenties in aangename mondaine plaatsen betaalt. Tegenover haar idealisme stelt hij een praktisch, op geld en status berustend realisme. Natuurlijk werkt het zo in de wetenschap.
Edward begint al tegen de vijftig te lopen als hij vader wordt. Erg enthousiast toont hij zich niet. Enigszins merkwaardig, want volgens de auteur zou hij door middel van zijn jonge vrouw de tijd, de ouderdom en zijn verval kunnen overwinnen. In dat geval zou hij zijn vaderschap juist moeten omarmen, zou ik denken. Er kan dan nog van alles misgaan, maar laat ik me houden aan het verhaal zoals het geschreven is. Het kind blijkt een huilbaby en de moeder merkt, of denkt te merken dat het kind speciaal huilt als hij in huis is. Omwille van het kind kan hij maar beter vertrekken. Dat doet hij, en als lezer moeten we nu geloven dat de man met status en geld op een matrasje op kantoor gaat slapen en zich ’s morgens vroeg op de toiletten scheert en een beetje opfrist.
Daar tussendoor – het begon toen zijn vrouw in verwachting was – loopt een seksuele relatie met een laborante van nog eens een jaar of acht jonger. De mooie jonge vrouw uit de titel is intussen geheel buiten beeld geraakt. Wat mij betreft zou De ondergang van Edward Landauer een titel zijn die de lading beter dekt. Want dat het niet goed voor hem afloopt ligt voor de hand; dat het op een nogal groteske manier verkeerd afloopt, maakt het tamelijk zwakke verhaal er niet beter op.
Aan de positieve kant staat wel dat een aantal maatschappelijke onderwerpen aan de orde komt, ik noemde al de relatie tussen wetenschap en de industrie, ofwel het grote geld. Of dieren pijn kunnen voelen komt in een gesprek naar voren, hoewel de lezer daar niet veel wijzer wordt dan hij of zij waarschijnlijk al was. De tegenstellingen tussen de man die dierproeven doet en de vrouw die vegetarisch wenst te leven zijn interessant maar worden nauwelijks uitgewerkt. Dat het huwelijk niet erg lukt is niet verrassend, bij van geen van de twee zie je iets van een poging om de ander te begrijpen. Jammer voor de personages én voor de lezer. Twee mensen die een huwelijk een kans trachten te geven en mislukken, lijkt mij interessanter dan wat ik nu heb gelezen.
Je mag een gegeven paard niet in de bek kijken. Laat ik het maar bij dat oubollige spreekwoord houden.
keesschrevel 